Sal masjien-intelligensie ’n omwenteling in die menslike beskawing teweegbring – of dit tot op die rand van vernietiging neem? Wat voorspel die toekoms vir die mensdom?

Sal die wetenskap ’n manier vind om menslike intelligensie uit te skakel en dit selfs deur meganiese metodes te oortref, wat tot toenemende welvaart en gemak sal lei? Of sal wetenskaplike vooruitgang vinnig tot menslike ondergang lei?

Tydens die skepping van Adam en Eva, die eerste twee mense, het God hulle met groot potensiaal geskape. Anders as al die ander wesens van die wêreld, het Hy slegs mense na Sy eie beeld gemaak (Genesis 1:26-27) en aan hulle die gawes van ongelooflike talente, vermoëns, intelligensie en kreatiwiteit gegee.

Ongelukkig het Adam en Eva in die tuin van Eden gekies om teen hulle Skepper te rebelleer. Hulle het gekies om van die verbode Boom van Kennis van Goed en Kwaad te eet. Deur dit te doen, het hulle gekies om self te besluit wat reg en wat verkeerd is.

Sedertdien het elke mens in hulle voetspore gevolg en die menslike ervaring is presies net dit: ’n Samevoeging van reg en verkeerd, goed en kwaad. Met skynbaar elke ontdekking of tegnologiese uitvindsel, het mense hulle Godgegewe intelligensie gebruik om maniere te vind om dit ten goede en ten kwade toe te pas – om te help en om skade te berokken.

Hierdie paradoks van die menslike intelligensie geld selfs wanneer mense daarna streef om intelligensie self te verstaan. Namate die menslike intelligensie homself tot die skepping van kunsmatige intelligensie wend (dikwels as afkorting slegs “KI” genoem), wat kan ons verwag in een van die mees gevorderde en ambisieuse navorsingsvelde wat die mens nog ooit nagestreef het? Kan ons na millennia van vrede en voorspoed uitsien onder die wakende oog van goedgunstige en wyse super-intelligente rekenaars? Of sal ons voortgaan om die patroon van die laaste paar duisend jaar te herhaal, om ’n bose gebruik te vind om by elke goeie een te pas? U mag verbaas wees om te verneem dat u Bybel die antwoord hierop openbaar!

“Denkende” masjiene

In die vroeë- en middeljare van die 20ste eeu, toe die mensdom vordering gemaak het in die splinternuwe gebied van rekenaarwetenskap, het navorsers begin wonder of hulle ’n masjien kan skep met ’n intelligensie soortgelyk aan die mens, ’n meganiese brein om met biologiese breinkrag te wedywer of dit selfs te oortref.

Vroeë werk op hierdie gebied was belowend en rekenaars het spoedig skaak en dambord teen menslike teenstanders gespeel. Die suksesse was egter van korte duur. Wetenskaplikes het toe bevind dat eenvoudige patroon-vergelykings soos in ’n spel van tic-tac-toe of skaak, die geheime van die menslike intelligensie en denkprosesse veels te ingewikkeld is om direk in ’n rekenaarprogram na te boots. Die poging om menslike intelligensie te dupliseer – deur ’n rekenaar te bou wat die unieke menslike gees wat die mensdom onderskei van die dierewêreld, na te boots (Job 32:8) – het bewys dat dit baie meer kompleks is as wat aanvanklik vermoed is.

In die 21ste eeu was daar ’n herlewing in die koninkryk van kunsmatige intelligensie, selfs nadat navorsers moed opgegee het om menslike intelligensie en die benadering tot probleemoplossing te probeer naboots as ’n middel tot die bereiking van kunsmatige intelligensie. In plaas daarvan benut hulle die krag van dataverwerking en statistiese waarskynlikhede. Die gevolg is die skepping van masjiene wat nie net groot hoeveelhede data kan inneem nie, maar wat ook uit die data kan leer en afleidings kan maak tussen stukkies inligting deur patrone en verwantskappe van oorsaak en gevolg te vind.

Die gevolg is dat, hoewel masjiene nog nie die werklike menslike denkprosesse kan herhaal nie, hulle op hulle eie maniere, baie “intelligente” resultate kan voortbring. Dit het tot so ’n wye verskeidenheid van tegniese en kommersiële vooruitgang gelei dat, indien u in die ontwikkelde wêreld leef, KI waarskynlik nie net ’n abstrakte konsep is wat ver van u verwyderd is nie. Wanneer u u e-pos lees of u motor se navigasiestelsel gebruik, of die filter van u yskas vervang, of op so baie ander maniere, is KI waarskynlik reeds deel van u daaglikse lewe!

Kunsmatige intelligensie: Byna onvermybaar

Neem in aanmerking dat wanneer u u e-pos nagaan, u inkomende posbus waarskynlik reeds teen 70% van “spam” e-posse beskerm word – gemorspos waarvoor ons nie gevra het nie, deur kunsmatig-intelligente programme wat inkomende e-posse sorteer en die gemorspos uitgooi.

Indien u ’n “slimfoon” het, het u waarskynlik toegang tot ’n toepassing wat die weer aandui en ’n spraak koppelvlak wat slegs ’n paar jaar gelede ondenkbaar was. Vra: “Hoe sal die weer môre wees?” en Apple se Siri of Microsoft se Cortana sal ’n hoorbare antwoord gee: “Dit lyk nie so goed vir môre nie. Daal tot 7°C, met reën”.

Robotte is nie meer vir wetenskaplike fiksierolprente gereserveer nie; hulle is binne in die huis. Die Amerikaanse firma, iRobot, het meer as 10 miljoen robotte vir persoonlike gebruik verkoop, met inbegrip van die gewilde “Roomba” wat baie basiese gerekenariseerde algoritmiese intelligensie gebruik om u huis se vloer te stofsuig.

Indien u ’n GPS vir navigasie in u motor gebruik het, ’n boek gekoop het op aanbeveling van ’n ondernemer soos Amazonof Barnes & Noble, of na ’n rolprent gekyk het wat deur ’n webwerf soos Netflix of Hulu aanbeveel is, het u met kunsmatige intelligensie interaksie gehad! 

Red lewens en los moorde op

Baie televisiekykers is in Januarie 2011 aan KI bekend gestel toe ’n IBM-rekenaar met die naam “Watson” op die gewilde kennis-gebaseerde spel-uitsending Jeopardy meegeding het! Die rekenaar het twee teenstanders ’n nederlaag toegedien wat hulleself onder die heel kundigste menslike kampioene van die skouspel onderskei het. Ten spyte van die rykdom van menslike kennis waarteen dit meegeding het, het Watson ’n buitengewone vermoë getoon om te verstaan en vrae wat gevra is in ’n duidelike menslike taal te antwoord, meer as wat die meeste kykers nog ooit in 'n rekenaar gesien het.

Watson se skeppers het egter hoër verwagtings vir die tegnologie gehad. Die KI wat die skouspel gewen het, word nou gebruik om suksesvolle diagnoses van pasiënte in hospitale te maak. Die Forbes-tydskrifhet in 2013 berig dat verpleegsters wat Watson as ’n hulpbron gebruik het, nou 90% van die tyd die KI-program se raad volg.

Watson is nie alleen in die veld van die lewensreddende kunsmatige intelligensie nie. Navorsers by die Universiteit van Stanford het ’n KI-stelsel ontwikkel wat binne ure na die geboorte van ’n vroeggebore baba die kind se risiko kan bepaal om lewensbedreigende komplikasies te ontwikkel. Aan die Universiteit van Tokio is navorsers besig om KI-stelsels te ontwikkel om subtiele leidrade in swemmers se liggaamsbewegings te identifiseer en lewensredders te waarsku wanneer selfs net een swemmer in ’n groot skare besig is om te verdrink.

KI-stelsels word selfs gebruik om moorde op te los. In Nederland is ’n kunsmatige intelligensiestelsel genaamd Bonaparte gebruik deur DNA-bewyse en familiële verbindings uit te pluis om ’n 13-jaar-oue moordsaak op te los en die moordenaar te identifiseer. Hy het later gebieg dat hy die misdaad gepleeg het.

Ons raak inderdaad toenemend deur kunsmatige intelligensiestelsels omring wat ’n groter invloed het op sekere gebiede van ons lewens en wat agter die skerms vir ons en oor ons besluite neem.

Kan KI beheer word?

Die groeiende rol van KI maak baie mense bekommerd. Soos Douglas Hemel in ’n New Scientist-artikel gevra het: “Die gevaar is dat ons ophou om vrae te vra. Kan ons so gewoond raak daaraan dat keuses vir ons gemaak word dat ons ophou om self waar te neem? Die risiko raak hoër noudat intelligente masjiene begin om onrealistiese besluite te neem oor verband-aansoeke, mediese diagnoses en selfs of u aan ’n misdaad skuldig is” (“Not like us: Artificial minds we can’t understand”, Augustus 2013).

Navorsers vra toenemend hierdie vrae, gebaseer op die besef dat moderne kunsmatige intelligensie, in teenstelling met menslike intelligensie, staat maak op die verwerking en vergelyking van groot hoeveelhede data in volumes wat geen mens ooit sal kan inneem nie. Dus, indien KI ’n onskuldige persoon verkeerdelik as die oortreder van ’n misdaad sou identifiseer, sou ’n mens self kon begin om die kapasiteit van die swak plek in die kunsmatige “redenasie” te vind? In ’n wêreld waar kunsmatige intelligensie gebruik word om toenemend komplekse besluite te neem, is dit ’n belangrike vraag. Dit word inderdaad ’n saak van lewe en dood – potensieel op ’n wêreldwye skaal.

Kunsmatige intelligensie word byvoorbeeld toenemend as ’n noodsaaklike bestanddeel op die slagvelde van oorlog beskou. Baie van die vloot se oorlogskepe beskik reeds oor die Phalanx CIWS (Close-In Weapon Systems) wat outomaties dreigende teikens identifiseer enaanval – dinge soos vyandige sweeftuie of missiele – gebaseer op kunsmatige intelligente programmering. Net so word onbemande vliegtuie met outonome besluitnemingsvermoëns geprogrammeer en al hoe verder verwyder van die betrokkenheid van ’n menslike kontroleerder.

Sommige mense glo dat self-beheerde, kunsmatig-intelligente robot wapensstelsels, wat geprogrammeer is om vyandige vegters outomaties dood te maak sonder om eers toestemming van ’n mens te kry, eintlik lewens sal red, menslike soldate van die gevegsfront sal onttrek en met meer-as-menslike akkuraatheid sal werk. Soos ’n voormalige lid van die Israeliese weermag geargumenteer het: “Indien die doel van die internasionale humanitêre wet is om nie-vegtende lyding in die oorlog te verminder, dan sou skerpskutter-robotte meer as geskik wees, dit sou ’n morele noodsaaklikheid wees ... Gevegsfront-robotte mag nog ’n groot voordeel vir die internasionale humanitêre wet inhou” (Erik Schechter, Wall Street Journal, 10 Julie 2014).

Soos The Economist voorgestel het: “Gegewe die geneigdheid tot menslike foute in sulke omstandighede, kan ’n gemeganiseerde gekreun beter opdragte wees as dié van vlees-en-bloed beamptes. Die dag van die mens, of eerder van die robotte, se weermag, mag dan binnekort op hande wees” (“No command, and control”, 25 November 2010).

’n “KI-apokalips”?

Ander mense sien nietemin meer rede tot kommer as belofte. Die internasionale organisasie “Campaign to Stop Killer Robots” – wat net ’n paar jaar gelede komies en belaglik sou klink – probeer reeds sedert vroeg 2013 om “dodelike outonome wapenstelsels” verban te kry, voordat dit algemeen aanvaar en in gebruik geneem word. Soos die organisasie op sy webwerf verklaar: “Om aan masjiene die mag te gee om te besluit wie op die slagveld leef en wie sterf is ’n onaanvaarbare toepassing van tegnologie. Menslike beheer oor enige vegtende robot is noodsaaklik om beide humanitêre beskerming en effektiewe wetlike beheer te verseker”.

Selfs die bekende fisikus Stephen Hawking het sy gewig by die debat ingegooi. Hy het in Desember 2014 aan ’n Britse Uitsaaikorporasie onderhoudvoerder gesê: “Die ontwikkeling van ’n volledige kunsmatige intelligensie kan die einde van die menslike ras beteken. Dit sal self aan die gang kom en dit teen ’n gedurig toenemende tempo herontwerp ... Mense wat deur stadige biologiese evolusie beperk word, kan nie meeding nie en sal vervang word” (2 Desember 2014).

Die Universiteit van Oxford se Global Challenges Foundation het die bedreiging so ernstig beskou dat kunsmatige intelligensie in sy Februarie 2015 verslag die hoofopskrif gehaal het: 12 Risks that Threaten Human Civilization. Die Stigting teken aan dat die opkoms van “super-intelligente” KI-stelsels die ineenstorting van ekonomieë of beskawings tot gevolg kan hê en selfs die uitwissing van die mensdom kan meebring.

Sal die mensdom dus afdaal na ’n nagmerrie-scenario waar ons spesies uitgewis en deur super-intelligente, meganiese skeppings van ons eie ontwerp vervang sal word? Is ons gedoem tot ondergang in die hande van robot heersers?

Geprofeteerde vernietiging

Die bondige antwoord volgens die Skrif is: “Nee!” – daar sal geen “kunsmatige intelligensie apokalips” wees nie. Moenie verkeerd verstaan nie. Wanneer dit by die beëindiging van die wêreld kom, is doodgewone menslike intelligensie meer as genoeg! Bybelse profesieë verduidelik dat die menslike ras homself tot op die randjie van self-vernietiging sal bring.

Soos Jesus Christus dit baie duidelik maak in Sy profetiese leerstellings oor ons toekoms: “Want dan sal daar groot verdrukking wees soos daar van die begin van die wêreld af tot nou toe nie gewees het en ook nooit sal wees nie. En as daardie dae nie verkort was nie, sougeen vlees gered wordnie” (Mattheüs 24:21-22). Met ander woorde, die mensdom sal so gewelddadig raak in dade, selfsugtig in doelstellings en mislei word in ydelheid, dat dit ons tot op die randjie van algehele en uiterste vernietiging sal lei, letterlik die vernietiging van alle lewe op aarde! Slegs die koms van Jesus Christus as Koning van die konings en Here van die here sal die mensdom se kosmiese selfmoord verhoed!

Nee, die Bybel voorspel nie ’n oorlog van mens-versus-masjien nie, die soort “wetenskapfiksie” konflik wat deur films soos die Terminator of Matrix-reeks gewild gemaak is nie. Die mensdom sal eerder probeer om homself uitmekaar te skeur, namate wêreldmagte gewelddadige oorheersing oor mekaar nastreef en onafhanklikheid van hulle eie Skepper wat “onregverdig” van hulle ’n lewenswyse van liefde, vergifnis en uitgaande besorgdheid teenoor mekaar eis.

Interessant genoeg beskryf die Skrif wel in profetiese taal die verskriklike en vernietigende wapens wat mense teen mekaar sal gebruik. Dit is maklik om ’n beeld van die kunsmatig intelligente oorlogsmasjiene wat vandag ontwikkel word te vorm, as deel van daardie verskriklike werktuie wat in die toekoms gebruik sal word. Let byvoorbeeld op na die apostel Johannes se beskrywing van ’n leër vanuit die ooste wat uit 200 miljoen soldate bestaan, met inbegrip van geheimsinnige “perde” en “ruiters” wat as fantasties beskryf word en wat “vuur, rook en swawel” uitspoeg (Openbaring 9:15-18). Vroeër in die hoofstuk word iets soortgelyk aan “sprinkane ... soos perde wat vir die oorlog toegerus is” genoem, met yster borsharnasse en harde vlerke wat klink soos baie strydwaens in die ore van die apostel Johannes wanneer hy die visioen sien (verse 7-9).

Johannes het geskryf wat hy in ’n gesig gesien het, sonder die taal of eerste-eeuse verwysing om die tegnologie wat hy 20 eeue in die toekoms gesien het, te kan beskryf. Sy dramatiese beskrywings wat haarfyn vertel van die werktuie van dood en verwoesting van strydende leërs wat op mekaar losgelaat sal word, kan maklik beelde oproep van die kragtige, kunsmatig intelligente moordstelsels wat die mens ontwikkel namate ons die einde van hierdie tydperk nader.

Nee, ons kan nie KI presies op die eindtydse slagvelde plaas slegs deur middel van Johannes se kleurvolle simbole en beelde nie. ’n Spesifieke waarheid van die geskiedenis is egter moeilik om te ignoreer: Telkens wanneer mense wapens ontwikkel het, was dit net ’n kwessie van tyd voordat hulle dit gebruik het. Alhoewel die mens met wonderlike intelligensie en kreatiwiteit ontwerp is, soortgelyk aan hulle Skepper, het hulle nie die wysheid of liefde van hulle Skepper ontwikkel nie. Hulle kies eerder om hulle eie weg te baan. Deurdat hulle die Boom van die Kennis van Goed en Kwaad gekies het, beteken dit dat hulle self wil besluit wat verkeerd is en wat reg is, sonder die leiding van ’n barmhartige en liefdevolle God.

Gevolglik, terwyl die mensdom sy intelligensie regdeur die geslagte aangewend het om tegnologies teen ’n toenemend vinniger tempo te ontwikkel, het die morele kapasiteit om behoorlik en eties dit wat ons geleer en ontdek het toe te pas, nie bygehou nie. Die groei in kennis en vermoë het nie net groei in kapasiteit beteken om goeie resultate te behaal nie, maar ook in die vermoë om bose doelwitte te bereik.

Deur Goddelike intelligensie gered

Duisende jare gelede het God die mensdom sien saamwerk, hulle almal het een taal gehad en Sy opdrag verontagsaam om te vermeerder en die hele aarde te vul. Terwyl Hy hulle so sien werk, sê God van die opstandige mensdom: “Daar is hulle nou een volk en het almal een taal! En dit is net die begin van hulle onderneming: nou sal niks vir hulle meer onmoontlik wees van wat hulle van plan is om te doen nie” (Genesis 11:6). God het gesien dat vir die menslike intelligensie, indien dit ongekontroleerd gelaat word, niks buite sy bereik sou wees nie, selfs tot by die punt van sy eie self-vernietiging. Diegene wat twyfel dat die mensdom KI so doeltreffend kan skep dat dit lewe op ons planeet kan vernietig, sal geen troos in God se uitspraak vind nie.

Deur die tale van die mensdom te verwar, het God die onvermydelike dag vertraag wanneer menslike vindingrykheid en kreatiwiteit so ’n punt sal bereik dat dit die menslike ras self asook “alle vlees” van die oppervlakte van die aarde sal vernietig. Gelukkig sê God baie duidelik vir ons dat ’n dag sal aanbreek – ná die ongekende moeilike tye van die Groot Verdrukking en ná die Wederkoms van Jesus Christus as Koning van die konings – wanneer menslike intelligensie, bevry van Satan en ’n sonde-siek samelewing, gebruik sal word op die manier waarop God dit bedoel het. In ’n wêreld wat “vol [sal] wees van die kennis van die Here soos die waters die seebodem oordek” (Jesaja 11:9), sal die mens floreer onder die leiding van die Een wat hulle ontwerp het, wat vir hulle omgee en ’n merkwaardige toekoms vir hulle beplan het. Wanneer daardie dag aanbreek en menslike intelligensie gekombineer kan word, nie met die kunsmatige intelligensie van masjiene nie, maar met die Goddelike intelligensie van God Self, kan ons maar net begin om te dink wat bereik sal word. Mag God daardie dag bespoedig!